Một trong những bất cập của việc phát triển phân khúc nhà ở xã hội hiện nay được cho là do quy trình, thủ tục còn phức tạp. Bên cạnh đó là khó khăn về tín dụng, cụ thể là khó khăn trong việc giải ngân các khoản vay ưu đãi vì quy trình phức tạp và thời gian kéo dài. Lãi suất cho vay chưa hấp dẫn, chưa đủ để đáp ứng nhu cầu của người dân và doanh nghiệp. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn để thực hiện dự án.
Do đó, thời gian vừa qua đã có không ít đề xuất về việc giảm lãi suất cho vay và kéo dài thời gian cho vay đối với người mua nhà ở xã hội và chủ đầu tư. Tuy nhiên, việc này đang làm khó các ngân hàng.
Tại tọa đàm "Hiện thực hóa giấc mơ nhà ở xã hội" vừa diễn ra, Chuyên gia Tài chính - Ngân hàng TS. Nguyễn Trí Hiếu cho biết, theo quyết định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, lãi suất cho vay NOXH năm 2025 là 4,7%/năm.
Ông lấy ví dụ với khoản vay 1 tỷ đồng trong 20 năm, mức lãi suất là 4,7% thì người vay trả khoảng 6,4 triệu đồng/tháng. Với những người có thu nhập 12-15 triệu đồng/tháng, khoản trả này đã chiếm khoảng 50% thu nhập. Có nghĩa, người dân kiếm được 100 đồng thì phải trả ngân hàng 50 đồng.
"Hiện đã có 9 ngân hàng đã cam kết triển khai gói tín dụng cho vay mua NOXH lên đến 145.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, nếu cho vay gói này với lãi suất 4,7%/năm liệu có khả thi, khi giá vốn bình quân đã là 5-6%/năm, tức là ngân hàng lỗ. Các ngân hàng có dám hy sinh lợi nhuận không? Tôi cho rằng không thể đòi hỏi họ hy sinh bởi nếu vậy, ngân hàng phải được tái cấp vốn 2% từ Chính phủ và NHNN, để đâu đó có lợi nhuận 3%", vị này nói.
Chuyên gia cũng cho rằng Chính phủ, NHNN cần có chương trình cụ thể về vốn. Bởi kể cả có thể phát hành trái phiếu Chính Phủ kỳ hạn 20 năm, lãi suất khoảng 3%, để tái cấp vốn cho ngân hàng thương mại, thì việc cho vay ra 4,7% vẫn khó.
Bên cạnh đó, theo ông HIếu, 20 năm là thời gian vay qua ngắn, cần kéo dài đến 30 năm để tiền trả mỗi tháng của người dân thấp đi. Ngân hàng Nhà nước cũng nên đẩy mạnh chấm điểm tín dụng cho người dân, người có điểm cao dễ dàng vay lãi suất thấp. Còn lãi suất 4,7% thì tuỳ theo điểm, nếu điểm thấp phải chịu thêm một biên độ nhất định.
Liên quan đến vấn đề này, trước đó, ông Trần Anh Thắng, Phó Tổng Giám đốc Eximbank cho biết có hai đối tượng có nhu cầu cấp vốn là chủ đầu tư và người mua nhà. Về chủ đầu tư, ngân hàng đang tắc nghẽn thủ tục, các chủ đầu tư không chứng minh được đầy đủ hồ sơ pháp lý liên quan đến vấn đề giao đất, chủ trương đầu tư.
"Thời gian tắc khá lâu, tại Eximbank thậm chí có doanh nghiệp đã đề nghị cấp vốn từ năm 2023 nhưng đến giờ chưa xong. Bên cạnh đó, ngân hàng gặp khó trong xác định giá bán của chủ đầu tư, mất thời gian rất lâu để thu hồi vốn", vị này nói.
Đối với cho vay người mua nhà ở xã hội, hiện có gói 145.000 tỷ đồng của các ngân hàng. Ông Thắng cho biết Eximbank không đăng ký gói này nhưng hiện tại đang triển khai cấp hạn mức tín dụng cho các dự án trên 5.000 tỷ và đã giải ngân khoảng gần 1.100 tỷ đồng cho các dự án NOXH.
Hiện nay các ngân hàng thương mại đang tham gia các chủ trương của Chính phủ trong việc hỗ trợ lãi suất, cho vay. "Người mua nhà muốn vay với lãi suất 2-3%, mức lãi suất này về cơ bản ngân hàng đáp ứng được nhưng không cho vay được nhiều vì chúng tôi huy động nguồn vốn trung và dài hạn với lãi suất 5,5-6%, còn lãi suất huy động ngắn hạn khoảng 4-5%, tùy ngân hàng", vị này cho hay.
Bên cạnh đó, đối với dự án NOXH phải cho vay khoảng 20-25 năm, nhưng với đặc thù của ngân hàng sử dụng vốn ngắn hạn để cho vay trung, dài hạn thì các ngân hàng gặp khó khăn, không đủ nguồn lực.
Do đó, ngoài khung pháp lý, Phó Tổng Giám đốc Eximbank đề xuất NHNN cần có cơ chế tín dụng riêng khi các ngân hàng tham gia vào cho vay dự án NOXH. Bên cạnh đó, NHNN cần có cơ chế tính riêng về thời hạn cho vay, ân hạn gốc lãi trong bao nhiêu lâu đối với các dự án NOXH.
"Hiện nay NHNN quy định chỉ những ngân hàng đăng ký tham gia vào gói 145.000 tỷ được phép loại dư nợ cho vay NOXH khi tính room tín dụng. Chúng tôi đề xuất NHNN nên có cơ chế xem xét cho tất cả những NHTM đồng hành với các dự án xã hội và room tín dụng đó nên tách riêng ra" ông Thắng kiến nghị.
