‘DN xanh’ Việt Nam: Mong chờ thêm chính sách mới và chuyển đổi ý thức của người tiêu dùng

Nhựa tái chế Duy Tân mong chờ những chuyển động mới từ chính sách

Nhà máy Nhựa tái chế Duy Tân khởi công xây dựng năm 2019 trên diện tích 65.000 m2 với tổng công suất 100.000 tấn/năm. Ngoài các tiêu chuẩn ISO cho hệ thống quản lý, sản phẩm của công ty đã đáp ứng các tiêu chuẩn của Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), chứng nhận quốc tế từ Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu (EFSA).

Nhà máy áp dụng công nghệ tái chế "Bottle-to-Bottle", tức mỗi chai nhựa đã qua sử dụng sẽ được tái chế thành các hạt nhựa, tạo ra một vòng lặp chai nhựa mới giúp giảm sử dụng nguồn nguyên liệu hóa thạch. Nhựa tái chế Duy Tân là một trong 9 đơn vị tại Việt Nam sản xuất được 3 loại hạt nhựa tái sinh gồm PET, HDPE & PP.

Tuy nhiên, theo chia sẻ của ông Lê Viết Đông Hiếu - Trưởng phòng Phát triển bền vững - Nhựa tái chế Duy Tân (DRT), trong sự kiện ra mắt "Diễn đàn Chuyển đổi xanh & Ngày hội tái chế 2025" do BSA tổ chức vào 23/7, hiện nhà máy của họ đang chạy với 50% công suất.

Có hai nguyên do, khiến nhà máy này chưa thể chạy hết công suất như mong đợi của DN. Mục tiêu trước đây của DRT là khiến nhà máy có thể đạt 100% công suất vào 2026.

Về đầu ra trong nước, hiện tệp khách hàng của DRT chủ yếu là các DN toàn cầu, với những cái tên quen thuộc như Unilever, P&G, Coca Cola, Ajinomoto…Thường thì các DN toàn cầu sẽ có các kế hoạch ESG hoặc Net Zero dài hạn và các chi nhánh tại Việt Nam cũng sẽ đi theo lộ trình này. Trong khi DRT mới có một khách hàng nội địa đầu tiên.

Vậy nên, trong tương lai, ông Đông Hiếu hy vọng Nhà nước Việt Nam sẽ có những quy định cụ thể hơn về việc sử dụng nhựa tái chế trong ngành FMCG hoặc tiêu chuẩn về nhựa tái chế trong ngành F&B, nhằm khuyến khích các DN nội địa tiếp cận với bao bì tái chế.

Tại châu Âu, Chính phủ các nước đã có những quy định chặt chẽ về phân loại bao bì tái chế và người dân sẵn sàng trả tiền nhiều hơn để mua những sản phẩm có bao bì tái chế 100% hoặc tái chế nhiều lần.

Về đầu vào, hiện tại, Nhựa tái chế Duy Tân chủ yếu mua lại các chai nhựa từ các vựa ve chai từ Đà Nẵng trở vào và thỉnh thoảng thì tự tổ chức thu gom với các đối tác toàn cầu. Do đầu vào của DRT vẫn chưa chuẩn chỉnh, khiến chi phí xử lý nguyên liệu của DN khá cao, kéo theo giá thành nhựa tái chế đang nhỉnh hơn nhựa nguyên sinh từ 20% đến 25%.

Đây cũng là một rào cản đáng kể ngăn các DN nội địa đến với DRT, bởi người tiêu dùng Việt Nam vẫn chưa sẵn sàng trả thêm tiền để dùng những sản phẩm FMCG hoặc F&B sử dụng bao bì tái chế như ở châu Âu.

Trong tương lai, ông Đông Hiếu tin rằng, khi Nhà nước siết chặt các quy định về thu gom rác thải đầu nguồn, sẽ khiến giá thành hạt nhựa tái chế của DRT tốt hơn.

Một chai nước suối bình thường gồm 3 loại nhựa: thân chai là nhựa PET, nắp chai là nhựa PP hoặc HDPE và nhãn chai là nhựa PVC. Vậy nên, khi tái chế một chai nước giải khát nhựa thì phải tách chai ra làm 3 phần, tốn nhiều thời gian và chi phí. Nếu sau này, Nhà nước cùng các DN ưu tiên dùng các chai nhựa sản xuất từ một loại nhựa, giá hạt nhựa tái chế cũng sẽ giảm nhờ giảm chi phí sản xuất.

Ông cho biết, sắp tới, Coca Cola đang tính sẽ in trực tiếp thông tin sản phẩm lên thân chai thay vì nhãn nhựa dẻo như trước ở thị trường Bắc Mỹ.

Tại Việt Nam, Nhà nước đang dần triển khai EPR – quy định DN phải thu gom tái chế sản phẩm sau bán. Theo ông Đặng Thanh Long – đại diện Intertek, thì lộ trình EPR tại Việt Nam được thực hiện như sau: từ 1/1/2024, các DN trong ngành bao bì, pin sạc, dầu nhớt, săm lốp, ắc quy phải bắt đầu thực hiện nghĩa vụ tái chế; từ 1/1/2025, đến lượt ngành thiết bị điện – điện tử; đến 1/1/2027 là phương tiện giao thông như ô tô – xe máy.

Tỷ lệ tái chế bắt buộc khởi đầu từ 0,5% đến 22%, điều chỉnh tăng định kỳ 3 năm. Nhà nước sẽ miễn trừ EPR với các DN có doanh thu sản phẩm bao bì dưới 30 tỷ đồng/năm. Sẽ phạt hành chính, đình chỉ lưu hành nếu DN không tuân thủ đúng quy trình kê khai, đóng góp hoặc tổ chức tái chế.

Muốn có ngành ‘thời trang xanh’ cần nhiều sự hỗ trợ - liên kết

Faslink cũng là một ‘doanh nghiệp xanh’ đáng chú ý trong ngành thời trang. Theo bà Nguyễn Bích Diền - Phó Tổng Giám đốc Faslink, sau thời gian dài theo đuổi thời trang sinh học – tái chế, Faslink nhận thấy lĩnh vực này có những thách thức như sau.

Như chúng ta điều biết, chính cuộc đua tăng trưởng giữa các nước và DN đã khiến trái đất này ngày càng ô nhiễm. Bởi, muốn tăng trưởng thì phải kích thích tiêu dùng và không ít quốc gia đang trong tình trạng sản xuất dư thừa, gây áp lực lớn lên môi trường. Ngành may mặc - đặc biệt là 'thời trang nhanh", cũng là ngành gây ô nhiễm môi trường hàng đầu thế giới. Rất khó để tăng trưởng và “xanh hóa” đồng hành cùng nhau.

"Vậy nên, thay vì khuyến khích khách hàng mua càng nhiều nguyên liệu – vải sợi càng tốt, thì chúng tôi thường làm ngược lại. Faslink thường thuyết phục đối tác hãy đầu tư vào thiết kế sáng tạo, làm sao có thể sản xuất ra những sản phẩm không lỗi thời và chất lượng, khiến người tiêu dùng có thể kéo dài hơn thời gian sử dụng”, bà Nguyễn Bích Diền tiết lộ.

Bên cạnh đó, sau hai năm, Faslink vẫn chưa thể hoàn tất câu chuyện đánh giá lượng carbon mà mỗi sản phẩm may mặc đã thải ra môi trường. Tại châu Âu, nhiều thương hiệu thời trang đã làm được điều đó, còn tại Việt Nam thì chưa. Vậy nên, trong tương lai, bà mong chờ Nhà nước sẽ có những công cụ giúp các SMEs như Faslink làm được điều đó.

Gần đây, Nhà nước đã ban hành các quy định về hóa đơn điện tử đầu ra đầu vào và mọi người đang thực hiện. Với những SMEs không mạnh về công nghệ như Faslink, họ cần những hỗ trợ thiết thực như thế. Còn theo ông Đặng Thanh Long, thì câu chuyện đánh giá phát thải là dễ nhất trong quá trình thực hiện EPR, song vẫn rất phức tạp với tất cả DN Việt Nam.

Cuối cùng, theo tìm hiểu của Phó Tổng Giám đốc Faslink, hàng năm, có rất nhiều công trình nghiên cứu về thời trang sinh học rất hay từ các trường đại học hoặc viện nghiên cứu ở Việt Nam, như làm xơ sợi từ vỏ chuối hay các phế phẩm nông sản khác; song mỗi năm lại có rất ít loại vải có nguồn sinh học mới được giới thiệu ra thị trường.

Tại Việt Nam, chuyện một công trình nghiên cứu có thể biến thành dự án kinh doanh hay sản phẩm lưu hành đại trà trên thị trường, là rất hiếm. Nguyên nhân là vẫn chưa có sự phối hợp – hợp tác đồng bộ giữa các bên như nhà trường, DN và Nhà nước. Bà mong trong tương lai, mọi thứ sẽ được cải thiện, để cả ngành “thời trang xanh” thế giới biết người Việt Nam rất giỏi.

Loại vải sinh học mới nhất mà Faslink giới thiệu ra thị trường là Vải Sợi Dứa Pinalina. Việc dự án này của Faslink thành công ra mắt dựa rất nhiều vào duyên may, khi có nhiều DN Việt Nam có tâm tham gia vào chuỗi cung ứng như Ecosoi, Trung Quy.