Tại Việt Nam, "vương quốc" của xe hai bánh, những động thái của chính phủ nhằm cấm xe máy xăng tại một phần thủ đô đang khiến các "ông lớn" như Honda phải cấp tốc xem xét lại chiến lược của mình, theo Nikkei Asia.
Theo chỉ thị được ban hành của Thủ tướng chính phủ vào tháng trước, kể từ tháng 7/2026, các loại xe này sẽ bị cấm lưu thông trong phạm vi Vành đai 1 của Hà Nội. Khu vực này trải dài hơn 7km, bao quanh trung tâm thành phố, nơi tập trung các cơ quan chính phủ và khu phố cổ.
Lộ trình này dự kiến sẽ được mở rộng dần cho đến năm 2030. Các biện pháp tương tự cũng được cho là đang được nghiên cứu tại TP HCM.
Chính phủ cho biết mục tiêu của việc thúc đẩy xe điện là vì lý do môi trường. Với dân số hơn 8 triệu người, Hà Nội hiện là một trong những thành phố ô nhiễm nhất thế giới, và các nhà chức trách cho rằng lượng xe máy xăng khổng lồ chính là một trong những nguyên nhân chính.
Thị trường xe hai bánh của Việt Nam lớn thứ hai Đông Nam Á, chỉ sau Indonesia. Theo Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM), tổng doanh số năm 2024 đạt 2,65 triệu chiếc, vượt xa con số khoảng 400.000 - 500.000 của thị trường ô tô.
Dù số liệu trên chưa bao gồm các nhà sản xuất xe điện, doanh số của họ được ước tính chỉ chiếm chưa tới 10% so với xe xăng.
Với vị thế thống trị khi nắm giữ đến 80% thị phần, Honda sẽ là bên chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ chính sách điện hóa này.
"Ngay bây giờ, chúng tôi phải đánh giá lại toàn bộ chiến lược xe máy điện của mình tại Việt Nam”, bà Sayaka Arai, Chủ tịch Honda Việt Nam, thừa nhận.
Bà Arai cho biết, ước tính mỗi ngày có khoảng 1 đến 2 triệu lượt xe máy xăng di chuyển trong khu vực Vành đai 1, và "hàng trăm nghìn chiếc trong số này sẽ phải chuyển đổi sang xe điện”.
Sự thay đổi chính sách đột ngột này đã khiến Honda, vốn chỉ chuẩn bị cho một quá trình chuyển đổi từ từ, trở nên bị động. Hồi tháng 4, hãng đã cho ra mắt mẫu xe điện công suất thấp Icon e: dành cho đối tượng học sinh không cần bằng lái. Tuy nhiên, tính đến cuối tháng 7, doanh số bán ra chỉ vỏn vẹn khoảng 600 chiếc. Hãng cũng chưa có kế hoạch nào cho một mẫu xe điện chủ lực, công suất cao hơn.
Ở chiều ngược lại, chính sách mới này được xem là một "cú hích" cực lớn cho nhà sản xuất nội địa VinFast. Trong năm 2024, công ty đã bán được khoảng 70.000 xe máy điện. Dù con số này chỉ bằng khoảng 1/30 tổng doanh số của Honda, VinFast hiện là nhà sản xuất xe điện lớn nhất và đang không ngừng lớn mạnh. Gần đây, hãng đã tung ra hai mẫu xe mới cùng các chương trình ưu đãi hấp dẫn như trả góp 3 năm để thu hút và giữ chân khách hàng.
Trên thị trường ô tô, VinFast cũng đã vươn lên mạnh mẽ, vượt qua cả Toyota và Hyundai để dẫn đầu về doanh số xe điện.
"Từ khi có chỉ thị của thủ tướng, sức mua các dòng xe trên 10 triệu đồng đã chậm hẳn lại”, một chủ cửa hàng xe máy cũ trên một con phố ở Hà Nội chia sẻ. Ông cho biết đã thấy rõ xu hướng người dân trì hoãn việc mua xe mới vì lo ngại lệnh cấm xe xăng sắp tới.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hoài nghi về tính khả thi của lộ trình điện hóa. Tại Hà Nội, xe máy là phương tiện đi lại chính của hàng triệu người, và hình ảnh những dòng xe xăng nối đuôi nhau trên đường đã trở nên quá quen thuộc. Người dân nơi đây có một sự gắn bó sâu sắc với chiếc xe hai bánh của mình.
Các thách thức hiện hữu là không nhỏ: hạ tầng trạm sạc còn thưa thớt, trong khi nhiều chung cư cấm sạc xe điện vì nỗi lo ngại về cháy nổ. Tình trạng thiếu điện cũng là một vấn đề nhức nhối, điển hình là đợt mất điện xảy ra tại Hà Nội vào đầu tuần vừa qua.
Chuỗi cung ứng chắc chắn cũng sẽ bị ảnh hưởng. Honda hiện có hơn 130 nhà cung cấp tại Việt Nam, với tỷ lệ nội địa hóa cho xe máy đạt gần 100%. Hãng có ba nhà máy với tổng công suất 2,75 triệu xe/năm cùng một mạng lưới khoảng 800 đại lý trên toàn quốc.
