Ngày 28/5, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có buổi làm việc với Ban Chính sách, Chiến lược. Một trong những nội dung đáng chú ý trong buổi làm việc này liên quan tới tháo gỡ các vấn đề của thị trường vàng trong hai năm qua.

Thị trường vàng Việt Nam từ lâu đã hoạt động theo cơ chế tập trung được định hình bởi Nghị định 24/2012, trong đó trao cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (SBV) quyền độc quyền sản xuất vàng miếng và chỉ định SJC là thương hiệu quốc gia duy nhất. Mục tiêu ổn định thị trường từ lâu đã nảy sinh một vài vấn đề theo thời gian, trong đó dễ thấy nhất là tình trạng chênh lệnh giá vàng giữa trong nước và quốc tế, trong khi không giải quyết triệt để được tình trạng buôn lậu vàng nhiều năm qua.

Hai năm qua khi giá vàng tăng mạnh cũng như thiếu cung vàng trong nước, Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước phối hợp cùng Bộ Kế hoạch đầu tư để sửa đổi Nghị định 24, tuy nhiên nhiều lần lỡ hẹn với “deadline” đề ra. Trong buổi làm việc này, Tổng Bí thư đã nhấn mạnh về việc hệ thống quy định hiện tại là cứng nhắc và không phù hợp với các chuẩn mực toàn cầu, đồng thời cản trở cạnh tranh, kìm hãm sự đổi mới và ngăn chặn việc huy động dự trữ vàng nhàn rỗi cho phát triển kinh tế.

Tổng Bí thư đã vạch ra một định hướng mang tính cải cách quyết liệt hơn mà trong đó sửa đổi Nghị định 24 chỉ là một trong các thay đổi mang tính bước ngoặt, bao gồm:

  • Chấm dứt độc quyền sản xuất vàng miếng: Cho phép các công ty tư nhân đủ điều kiện tham gia theo quy định của nhà nước để tăng cường cạnh tranh và ổn định giá cả.
  • Mở rộng quyền nhập khẩu có kiểm soát: Thu hẹp khoảng cách giá trong nước - quốc tế và hạn chế buôn lậu thông qua nhập khẩu có kiểm soát.
  • Sửa đổi Nghị định 24: Chuyển sang cơ chế kiểm soát, định hướng thị trường thông qua cách tiếp cận dần dần.
  • Áp dụng thuế theo các quy mô giao dịch: Ngăn chặn đầu cơ và cải thiện khả năng truy xuất nguồn gốc.
  • Xóa bỏ thuế xuất khẩu đối với vàng trang sức và mỹ nghệ: Hỗ trợ các nhà sản xuất trong nước và tăng cường khả năng cạnh tranh toàn cầu.
  • Tăng cường Hiệp hội doanh nghiệp vàng: Tăng cường vai trò là cầu nối giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý.
  • Thiết lập hệ thống dữ liệu vàng quốc gia: Thúc đẩy tính minh bạch, tuân thủ thuế và giám sát kinh tế vĩ mô. Tiến hành nghiên cứu và rút kinh nghiệm quốc tế để đề xuất thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia; hoặc cho phép vàng được giao dịch trên sàn giao dịch hàng hóa; hoặc thiết lập một sàn giao dịch vàng trong một trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Theo đánh giá của SSI Research, Lộ trình này báo hiệu một bước ngoặt chiến lược từ sự kiểm soát chặt chẽ của nhà nước sang một thị trường vàng cởi mở, cạnh tranh và hội nhập toàn cầu hơn. Nếu được thực hiện hiệu quả, những cải cách này có thể mở ra giá trị kinh tế đáng kể bằng cách chuyển hướng dự trữ vàng nhàn rỗi vào mục đích sử dụng có hiệu quả.

Về tác động, cổ phiếu trên thị trường hiếm hoi có hoạt động sát sườn với thị trường vàng là PNJ. Việc tăng giá vàng nguyên liệu và “khan cung” đang là vấn đề lớn trong 2 năm qua cho PNJ. Bất kỳ những kỳ vọng nào liên quan tới tháo bỏ khó khăn này cũng mang lại sự tích cực cho cổ phiếu. Nhưng trên hết chỉ đạo vừa qua của Tổng Bí thư mới là bước đầu tiên mở ra hướng đi quyết liệt hơn trong việc xử lý các vấn đề của thị trường vàng. Cơ chế, quy định cụ thể ra sao, tiến độ thực hiện như thế nào mới là các yếu tố cần tiếp tục theo dõi.