Sáng 16/4, Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai nghị quyết hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 13 tại hội trường Diên Hồng, nhà Quốc hội.

Phát biểu tại hội nghị, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết nghị quyết hội nghị Trung ương 11 tập trung vào hai vấn đề tinh gọn bộ máy và chuẩn bị Đại hội 14. Trước yêu cầu cùng lúc triển khai công việc lớn, phạm vi rộng, thời gian ngắn, chất lượng cao, chưa có tiền lệ, ông đề nghị cả hệ thống xác định quyết tâm chính trị cao nhất để thực hiện.

Ông nhấn mạnh cuộc cách mạng về sắp xếp đơn vị hành chính các cấp nhằm đổi mới để phát triển đất nước. Các đơn vị cần triển khai công việc với tinh thần "đúng vai, thuộc bài" và phối hợp nhịp nhàng giữa Trung ương với địa phương, địa phương với địa phương.

"Không được có tư tưởng quyền anh, quyền tôi, địa phương này, địa phương kia. Tất cả vì lợi ích chung của đất nước và nhân dân", Tổng Bí thư lưu ý.

Công việc cần thực hiện với tinh thần "vừa chạy vừa xếp hàng", nhưng phải thận trọng, chắc chắn, bài bản, không nóng vội, chủ quan, không làm tắt, làm ẩu, qua loa, đại khái bất cứ công việc nào.

Tổng Bí thư nhắc nhở trước 30/6 các cơ quan phải hoàn thành sửa đổi Hiến pháp, quy định liên quan đến sáp nhập tỉnh, xã và kết thúc hoạt động cấp huyện. Xã mới hoạt động từ 1/7 với lộ trình chuyển tiếp và hoàn thành toàn bộ trước 15/8.

Cấp tỉnh hoàn thành sáp nhập trước 1/9 và tổ chức đại hội Đảng trước 31/10. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 14 sẽ diễn ra quý I/2026. Bầu cử Quốc hội và HĐND các cấp vào tháng 3/2026.

Các địa phương được khuyến khích hoàn thành công việc với tinh thần "ổn định sớm để phát triển".

Theo người đứng đầu Đảng, chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính và xây dựng chính quyền địa phương hai cấp xuất phát từ tầm nhìn chiến lược phát triển đất nước. Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã thảo luận kỹ lưỡng, cân nhắc nhiều mặt để thống nhất cao về nguyên tắc, tiêu chí, tên gọi, địa điểm đặt trung tâm chính trị - hành chính cấp tỉnh cũng như định hướng sáp nhập cấp xã.

Thực hiện chủ trương này sẽ tác động nhất định đến tâm tư, tình cảm cán bộ, đảng viên và nhân dân. Đây là điều dễ hiểu bởi mỗi người Việt Nam đều in sâu hình ảnh quê hương, nơi chôn rau, cắt rốn.

"Tuy nhiên, trước yêu cầu phát triển mới của đất nước, chúng ta phải thay đổi tư duy, tầm nhìn, thống nhất về nhận thức, tư tưởng. Chúng ta phải vượt lên chính mình, hy sinh lợi ích cá nhân vì lợi ích chung của đất nước, vượt qua khó khăn, lo lắng, tâm lý, thói quen bình thường, vượt qua tâm lý vùng miền để hướng tới tư duy, tầm nhìn rộng mở hơn - đất nước là quê hương", Tổng Bí thư chia sẻ.

Tránh sáp nhập xã phường quá rộng hoặc quá nhỏ

Ông cũng nhắc lại sáp nhập tỉnh, xã không chỉ đơn thuần là điều chỉnh địa giới hành chính mà còn điều chỉnh không gian kinh tế, sự phân cấp, phân bổ nguồn lực. Đây cũng là cơ hội sàng lọc, xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước giai đoạn mới. Bộ máy mới phải tốt hơn bộ máy cũ.

Trên cơ sở chủ trương của Trung ương, địa phương chịu trách nhiệm sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã. Mục tiêu cao nhất là xây dựng chính quyền cấp xã tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, chủ động hướng về nhân dân để phục vụ.

Tổng Bí thư lưu ý các địa phương tránh hai khuynh hướng, trước hết là sáp nhập xã phường quá rộng "như một cấp huyện thu nhỏ". Điều này dẫn đến xã phường mới không quán xuyến được địa bàn, không phục vụ được nhân dân và khiến chủ trương không tổ chức cấp huyện lại thành "không tổ chức cấp xã".

Khuynh hướng thứ hai cần tránh là sáp nhập xã phường quá nhỏ, làm hạn chế không gian, dư địa phát triển, nhiều đầu mối cồng kềnh, kém hiệu quả.

Cùng với sáp nhập tỉnh xã, Tổng Bí thư yêu cầu đẩy mạnh phân quyền từ trung ương về cấp tỉnh theo nguyên tắc địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm. Các lĩnh vực cần ưu tiên phân cấp là quy hoạch, tài chính, ngân sách, đầu tư.

Cấp cơ sở sẽ thực hiện chính sách từ trung ương và cấp tỉnh, tập trung vào phục vụ người dân, trực tiếp giải quyết vấn đề của cộng đồng dân cư và cung cấp dịch vụ công thiết yếu.

Chính quyền đặc khu ở các huyện đảo sẽ được trao nhiều quyền tự chủ, đảm bảo chủ động, linh hoạt ứng phó khi có sự kiện đột xuất, bất ngờ xảy ra, nhằm bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ quốc gia.

Cán bộ không đáp ứng yêu cầu nên tự rút lui

Theo Tổng Bí thư, diện cán bộ chịu tác động của đợt sáp nhập này rất lớn. Vì vậy, chủ trương của cấp có thẩm quyền là trước mắt bố trí cán bộ, công chức, viên chức cơ quan đảng, chính quyền, đoàn thể cấp tỉnh, huyện xã như hiện có để đảm bảo ổn định.

Khi bộ máy mới đi vào hoạt động, các cơ quan sẽ rà soát, hoàn thiện vị trí việc làm, xác định biên chế từng cấp trong tổng biên chế chung của hệ thống chính trị.

Tổng Bí thư đề nghị "hết sức công tâm, khách quan" trong bố trí cán bộ, đảm bảo đúng quy định cũng như công khai, minh bạch, tăng cường kiểm soát quyền lực, gắn quyền lực với trách nhiệm cá nhân.

Sắp xếp cán bộ khi sáp nhập đơn vị hành chính "không được để xảy ra mất đoàn kết, lợi ích nhóm, chạy chức, chạy quyền, cục bộ, bè phái, tham nhũng, lãng phí".

Việc lựa chọn người đứng đầu các cơ quan cấp tỉnh và xã cần đặc biệt tính toán liên thông giữa bốn giai đoạn là đại hội Đảng cấp xã và tỉnh; nhân sự Đại hội 14 của Đảng; nhân sự bầu đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp.

"Như tôi đã nói, tiêu chí đầu tiên khi bố trí cán bộ là vì yêu cầu công việc, sau đó mới đến tiêu chí khác", Tổng Bí thư nói và nhấn mạnh nhân sự lãnh đạo các cấp cũng như Đại hội 14 phải hội tụ đủ đức, tài, tâm, tầm, sức khỏe, nhiệt huyết, gánh vác được trọng trách phát triển đất nước trong tình hình mới.

Bối cảnh đất nước hiện nay không có chỗ cho cán bộ cơ hội, bon chen, trung bình chủ nghĩa, lừng chừng, ngại đổi mới, thu vén cá nhân. "Những ai tự thấy mình không đáp ứng yêu cầu thì tự rút lui, nhường chỗ cho người khác xứng đáng hơn. Tự nguyện đứng về phía sau vì sự nghiệp phát triển cũng là hành động bản lĩnh, dũng cảm, đáng được khen ngợi", Tổng Bí thư phát biểu.

Về văn kiện đại hội Đảng các cấp, Tổng Bí thư cho biết dự thảo 4 văn kiện trình Đại hội 14 được hội nghị Trung ương 11 thông qua đã bổ sung nhiều nội dung quan trọng. Các dự thảo đều thể hiện quyết tâm thực hiện hai mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam trở thành nước đang phát triển, công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; năm 2045 thành nước phát triển, thu nhập cao.

Trước đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính trình bày nội dung dự thảo văn kiện đại hội Đảng, trong đó đề cập đến những vấn đề quan trọng như xác lập mô hình tăng trưởng mới; xây dựng nền giáo dục quốc dân hiện đại, ngang tầm khu vực và thế giới; đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; phát triển kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia.

Tổng Bí thư nhấn mạnh thế giới đã đi quá xa và quá nhanh. Nhiều nhà máy, cảng biển ở các nước vận hành hoàn toàn tự động bằng robot, trí tuệ nhân tạo suốt ngày đêm, không cần công nhân.

"Nếu chúng ta không đổi mới thì sẽ thua", ông nói và cho rằng Việt Nam rất cần thảo luận và thay đổi cách thức tiến hành để xác lập mô hình tăng trưởng mới. Các cơ quan phải chăm lo cho các cháu nhỏ để 20 năm nữa Việt Nam có nguồn nhân lực trí tuệ cao, đủ sức khỏe, giác ngộ trong kỷ nguyên mới.